 |
|
Ziya Hurşit GÜNDAY ( 1892 – 1926 ) Lazistan Mebusu ( 1. Dönem 1920-1923) |
TBMM'in I. Dönem Milletvekillerinden biridir. Kayıtlara göre Rize'nin Çamlıhemşin Mollaveyis Köyü’nde 1890 yılında doğdu. Milletvekili olmak için yaşı 10 yaş büyütüldüğünden asıl doğum tarihi 1900 yılıdır.Kürdoğlu ailesindedir. Almanya'da Danzig'de Gemi inşaatı ve telsiz öğrenimi gördü. Almanca öğretmenliği görevinde bulundu. Trabzon delegesi olarak Erzurum Kongresi'ne katıldı. Kurtuluş Savaşında savaştı. 1920 yılında Lazistan milletvekili olarak I. TBMM'de yer aldı. Yozgat İstiklal Mahkemesi üyeliği yaptı. Meclis Divan-i Siyaset Katibliği’nde bulundu. Ancak Mustafa Kemal'le görüşleri ayrıldı. İkinci dönem milletvekili seçilemedi. 16 Haziran 1926 yılında İzmir'de Mustafa Kemal'e karşı suikast hazırlığı yapmakta olduğu gerekçesiyle tutuklandı. Yapılan suçlamaya göre Ziya Hurşit'le birlikte hareket eden Gürcü Yusuf, Laz İsmail ve Çopur Hilmi Kemeraltı karakolu önünde Mustafa Kemal'e ateş edeceklerdi. Ziya Hurşit ve arkadaşları kargaşadan yararlanarak Yemiş çarşısında bekleyen bir arabayla Giritli Şevki Bey'in rıhtımda bekleyen motoruna gidecekler, motora binip Sakız adasına kaçacaklardı. Fakat son anda Şevki Beyin pişmanlık duyarak suikastçıları ihbar etmesi sonucu Ziya Hurşit ve arkadaşları yakalandılar. Suikastın arkasında TBMM'de bir muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın içindeki bir grup olduğu anlaşıldı. Bu parti kapatıldı, Ziya Hurşit ve arkadaşları İstiklal Mahkemesince idam cezasına çarptırıldı ve 14 Temmuz 1926'da başta Laz İsmail, Gürcü Yusuf, Çopur Hilmi, Şükrü Bey, Ayıcı Arif, İsmail Canpolat olmak üzere 13 kişiyle birlikte idam edildi. . Ziya Hurşit idama giderken "Beni o kadar yükseğe asın ki asanlar ayağımın altında kalsın" dediği ve onu asan celladı Semsi Katıltan’ın ‘’Ziya Hurşit hakkında yazdığı kitapta yer alan cümleleri; İzmir sanıklarını aşarken çektiğim heyecanı hele Ziya Hurşit’in konuşmalarını, kahkahalarını, vasiyetini ve sehpadaki esprilerini hiçbir zaman unutamadım. Ve meslek hayatımda Ziya Hurşit kadar soğukkanlı, ölüme meydan okuyan, fütursuz bir adama rastlamadım.’’ Cümlelerinden de anlaşılacağı gibi cesur, korkusuz ve inançları doğrultusunda ölüme bile gözünü kırpmadan gidebilen yüreği büyük, korkusuz ve cesur biri olduğudur.
Kaynak; Çamlıhemşin Dergisi 3. Sayı Sayfa; 46
