Ormanlarımıza Zarar Veren Böcekler
Böcekler ormanlara zarar verir mi?
Aslında böcekler bir ekosistem döngüsü içinde yer alan önemli enstrümanlardan biridir. Orman ekosistemlerinde zarar oluşturduğunu düşündüğümüz böcek zararları ya da hastalıklar doğal şartlar altında olması gerekli süreçlerdir. Ancak bu süreçlere insan etkisi olduğu zaman ekosistemler zarar görebilmekte ve hatta yok olabilmektedir. Özellikle yanlış ormancılık uygulamaları, kaçak kesimler, yol ve inşaat çalışmaları, iklim değişikliği gibi sebepler böcek popülâsyonlarında artışlara neden olmakta ve zararların boyutlarını artırmaktadır. 
Yöremiz ormanlarına zarar veren böcekler nelerdir?
Yöremizdeki ormanlarda özellikle ladin ormanlarında etkili olan 3 tür böcek vardır; Dendroctonus micans (Kug.) (Dev Kabuk Böceği), İps typographus (L.) (Sekiz Dişli Kabuk Böceği) ve İps sexdentatus (Börner.) (Oniki Dişli Çam Kabuk Böceği) dur. D. micans genelde zarar görmüş ve fizyolojik yönden zayıflamış ladin ağaçlarına zarar vermektedir. İ. typographus genellikle D. micans’ın zarar verdiği kalın kabuklu ağaçlara bulaşır ve ağaçların ölümüne neden olur. İ. Sexdentatus ise yine kalın kabuklu ve zarar görmüş ağaçlara bulaşır ağacın kısa sürede ölmesine sebebiyet verir.
Peki bu böceklerle nasıl mücadele ediliyor?
Ormanların korunması ve işletilmesinden sorumlu olan Orman Genel Müdürlüğü (OGM) ormanlardaki bu zararlılarla mücadele etmektedir. Mücadele yöntemleri mekanik, biyolojik ve biyoteknik (feromon) mücadele yöntemleri şeklindedir. D.micans’la en etkili mücadele laboratuarlarda üretilen Rhizophagus grandis adındaki predatör (yırtıcı-avcı)’ün zararlı böceğin yoğun olduğu sahalardaki bulaşıklı ağaçlara verilmesiyle yapılan mücadeledir. İ.typographus’la mücadele feromonlarla yapılmaktadır. Feromon tuzakları böceğin uçma zamanından bir hafta önce, böcekli alanlara yerleştirilir. Tuzaklarda toplanan böcekler imha edilir. Feromonla mücadelenin mümkün olmadığı durumlarda, böcekli ağaçlar kesilerek var olan böcekler mekanik veya kimyasal yollarla imha edilir. İ.sexdentatus ile mücadele de tuzak ağaçları ve feromonlarla yapılabilir. Tuzaklara gelen böcekler toplanarak imha edilir.
Yapılan mücadelelerde nasıl sonuçlar elde edildi?
Türkiye’de ilk defa 1966 yılında Ardahan-Posof ormanlarında görülen D.micans günümüze kadar milyonlarca ağacı ve binlerce hektar alanı kurutmuştur. Yine aynı şekilde diğer türler de benzer zararları oluşturmuştur. Yapılan mücadeleler sonucunda D. micans türü için yapılan mücadelede Doğu Karadeniz ladin ormanlarında doğal denge sağlanmış durumdadır. Diğer türler için ise mücadeleye devam edilmektedir.
 |
 |
| Feromen Tuzağı | Feromon Tuzaklarına Düşen Böcekler |
Az önce bahsi geçen feromon tuzakları nedir?
Feromon; Erkek ve dişi böceklerin üreme dönemlerinde birbirini bulmak için çıkardıkları eşeysel (cinsel) kokudur. Hap şeklinde hazırlanan feromon ilaçları fotoğrafta görülen tuzak içerisine asılır. İ. typographus ve İ. sexdentatus türlerini cezbeden koku böcekleri kendisine çekerek tuzağın alt kısmında bulunan kutunu içine düşmelerine ve oradan çıkamayarak ölmelerine neden olmaktadır. Daha sonra bu böcekler kutudan alınarak imha edilmektedir.
Soru: Yöremizde böcekler dışında ağaçlara zarar veren hastalıklar nelerdir?
Cevap: Böcek zararları dışında, Phytophtora cambivora (Petri.) (Kestane Mürekkep Hastalığı) ve Endothia parasitica (Murr.) (Kestane Kanseri) hastalıkları da kestanelerin kurumasına ve hatta yok olmasına neden olmaktadır.
Yazının Kaynağı: Bilgi ve fotoğraf kaynağı Orman Genel Müdürlüğü’dür.
Kaynak; Çamlıhemşin Dergisi 1. Sayı Sayfa; 54
