DÜNYADA TULUM

DÜNYADA TULUM

Tulum, Balkanlardan Batı Avrupa’ya, Kuzey Afrika’dan Ortadoğu ve Asya’ya kadar uzanan geniş coğrafyada çalınan bir çalgıdır. Hal böyle olunca, çeşit çeşit tulumlar,  çeşit çeşit halk oyunları ve danslar ortaya çıkmıştır. Ama bu yazıda ne tulumları ne de oyunları tanıtacağım. Bu yazıda, bu çalgıları çalanları, bizim deyimimizle tulumcuları anlatacağım.

TULUM HEYKELİ	İSPANYADA TULUM

Şu anda tüm dünyada, tulumcular içinde en asil olanı David Rodgers’tir. Çünkü kendisi kraliyet tulumcusudur. Görevi, İngiltere Kraliçesi’nin Buckingham Sarayı’nda bulunduğu zamanlarda hafta içi her gün sabah saat dokuzda penceresinin altında on beş dakikalığına tulum çalmaktır. Bunun yanı sıra, davetler, bahçe partileri gibi etkinliklerde Kraliçeye eskortluk etmek gibi görevleri de vardır. Kraliyet tulumcusu askeri bando içinden seçilmektedir. Bu gelenek, Birleşik Krallıkta 1843 yılında başlamış, ilk olarak Angus Mac Kay Kraliçe Victoria’nın özel tulumcusu olmuştur.

David ROGERS

Bir başka ünlü tulumcu, cesareti ile ünlenen Bill Millin’dir. 2. Dünya Savaşı’nda çaldığı tulumun hikâyesi ilginçtir. Tulum, geleneksel olarak İskoçya ve İrlanda askerleri tarafından çalınmaktadır. Ancak,  İngiltere Ordusu İkinci Dünya Savaşı’nda tulumun ancak geri saflarda çalınmasına müsaade etmiştir.  Normandiya çıkarması esnasında askerler arasında kilt (İskoç eteği) giymiş tek asker odur. Üstelik tulumu ve bir bıçak dışında başka bir silahı da yoktur. Alman askerlerinin ateşi altında kıyıdan çıkmaya çalışırken komutanı ondan tulum çalmasını ister. Milin İngiliz ordusunun yasağını hatırlatır ama komutanı ona: “Bu İngiliz Ordusunun emri, biz ise İskoç'uz” diyerek cevap verir. Bunun üzerine vurularak düşen arkadaşlarının arasında Bill Millin tulum çalmaya başlar. Birliği ateş hattından geçmeyi başarır ve tulum sesiyle çıkarma yaparlar. Millin, daha sonra ele geçirilen Alman askerlerine kendisini niçin vurmadıklarını sorar; askerler ise onun delirmiş olduğunu sandıklarını söylerler. Savaştan sonra Millin’in heykeli çıkarma yapılan kıyıya dikilir.

TULUMCU BİLL MİLLİN

Tulumcular yalnızca Normandiya’da değil, Avrupa’nın başka bölgelerinde de anıtlaştırılmıştır. Birçok yerde gravür, kabartma veya heykel olarak tulumcular karşınıza çıkabilir. Bunlardan birinin de Çamlıhemşin Belediyesi önünde olması ayrıca gurur vericidir. Bu konuda emeği geçen herkese şahsım adına çok teşekkür ederim.

David Rogers veya Bill Millin kadar dünyaca ünlü olmasa da Hemşinlilerin gönlünde taht kurmuş başta merhum Mustafa Tahir Taşer (Garip) ve merhum Ali Çamkerten olmak üzere yetenekleri ve tulum kültürüne katkıları takdire fazlasıyla değer kendi tulumcularımızı yad etmeden geçmek istemem. 2009 yılında tulum üstadları Dindar Güner, Yaşar Çorbacı,  Murat Atacan, Hüseyin Reyhan, Timur İşgören ve Bülent Bekar’ın katkılarıyla yaptığımız bir çalışmayla, artık hayatta olmayan ancak hafızalarımızda yaşamaya devam eden tulumcularımızın listesini yapmaya çalıştık. Kimisini ancak lakabı, kimisini köyü, kimisini soyadı ile hatırlayabildiğimiz tulumcularımızın listesini ilk kez burada yayınlıyoruz.  Kısıtlı bir zamanda hazırlamaya çalıştığımız listede elbette unuttuklarımız olacaktır. Bu listenin geliştirilmesine katkı koymak isteyenlerle görüşmekten büyük memnuniyet duyacağım. Hepsinin ruhu şad olsun.